Η Αλεκσάντρα Τρουσόβα είναι γεννημένη δύο μέρες πριν τον προημιτελικό της Ελλάδας με τη Γαλλία στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα της Πορτογαλίας, δηλαδή στις 23 Ιουνίου 2004. Είναι, δηλαδή, 13 ετών. Πήγε στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα τζούνιορ για το καλλιτεχνικό πατινάζ στη Σόφια ως το νέο παιδί-θαύμα της Ετιέρι Τουτμπιερίτζε. Και έσπασε το κοντέρ. Στην πραγματικότητα, μετά το ελεύθερο πρόγραμμά της με μία μελωδία που είναι από τις αγαπημένες μου, δηλαδή το «Καλοκαίρι» του Βιβάλντι σε επανασύνθεση από τον Μαξ Ρίχτερ, έπρεπε να τελειώσει η διοργάνωση. Ήταν φαινομενικό. Το πρώτο κορίτσι στην ιστορία που έκανε δύο quads, δηλαδή άλματα τεσσάρων περιστροφών, όχι μόνο σε επίπεδο τζούνιορ αλλά γενικώς.
Όταν ρώτησαν την Ετιέρι, «πού οφείλεται η άνθιση του ρώσικου καλλιτεχνικού πατινάζ», η απάντησή της ήταν έμπλεη έπαρσης: «Γύρισα στη Μόσχα». Το πρόσωπό της εμπνέει για να δώσει τέτοια απάντηση. Από το 2012, που το μικρό διαμαντάκι με το ονοματεπώνυμο Γιούλιγια Λιπνίτσκαγια έκανε την εμφάνισή του σε τζούνιορ διοργάνωση, οι μικρές νύμφες της Ετιέρι έχουν καταδυναστεύσει το θεσμό. Τα τελευταία οκτώ χρόνια έχουν νικήσει επτά φορές Ρωσίδες. Η Αλίνα Σότνικαβα το 2011, η Γιούλιγια Λιπνίτσκαγια το 2012, η Γελένα Ραντιόναβα το 2014 και το 2015, η Ζένια Μιεντβιέντιεβα το 2015, η Αλίνα Ζαγκίταβα το 2017, τώρα η Αλεκσάντρα Τρουσόβα. Πλην της τελευταίας, που αναμένεται να εμφανιστεί στο Πεκίνο το 2022, στους Ολυμπιακούς Αγώνες και να έχει την ευκαιρία να μετάσχει σε οργάνωση Γυναικών από το Παγκόσμιο του 2020, μόνο η Ραντιόναβα δεν έχει κατακτήσει μετάλλιο σε Ολυμπιακούς Αγώνες. Η Σότνικαβα έχει πάρει το αμφιλεγόμενο χρυσό (επί της Γιούνα Κιμ) το 2014 στο Σότσι, στην ίδια διοργάνωση η Λιπνίτσκαγια, με το εικόνικο ελεύθερο πρόγραμμά της υπό το σάουντρακ της ταινίας «Schindler’s list» ήταν, ουσιαστικά, ο πυλώνας του χρυσού της Ρωσίας στο ομαδικό, η Γεβγκενίγια Μιεντβιέντιεβα πήρε το ασημένιο στο ομαδικό και στο απλό Γυναικών των Ολυμπιακών της Πιονγκτσάνγκ, πριν από περίπου 3 εβδομάδες και η Αλίνα Ζαγκίταβα το ασημένιο στο ομαδικό και το χρυσό στο απλό Γυναικών στην ίδια διοργάνωση. Από αυτές τις αθλήτριες, η Σοτνίκαβα και η Ραντιόναβα δεν είναι της Τουτμπιερίτζε. Παρ’ όλα αυτά, η δική της σχολή είναι η πλέον περιζήτητη στη Ρωσία. Και δεν υπόσχεται χαρούμενες στιγμές, παρά μόνο πόνο. Όσοι αθλητές, για τον ένα ή τον άλλο λόγο, έχουν φύγει από την αγκάλη τούτης της μαμάς-αράχνης, δεν τη χαιρετούν. Αν όχι όλοι, οι περισσότεροι.
Τώρα, πρέπει να είσαι πρεζάκι ή να έχεις ψυχολογικά προβλήματα τα οποία οριακά εξετάζονται από ψυχολόγο και όχι από ψυχίατρο, για να γράφεις για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα τζούνιορ, στη Σόφια, τη στιγμή, μάλιστα, που ακολουθεί το καλό Παγκόσμιο Πρωτάθλημα, Ανδρών-Γυναικών, που ουσιαστικά κλείνει το σπορ για φέτος. Αν η Αλεκσάντρα Τρουσόβα, όμως, αρκούνταν απλώς στο να νικήσει, με μία εντυπωσιακή εμφάνιση και να κατακτήσει το χρυσό μετάλλιο, θα είχε αποφευχθεί η όλη διαδικασία (ψέματα, δε θα είχε αποφευχθεί, απλώς τώρα η αφορμή είναι τέλεια). Όμως, το ελεύθερο πρόγραμμα της 13χρονης είναι ιστορικό, όχι μόνο σε επίπεδο τζούνιορ αλλά, γενικά. Αυτά που έκανε η μικρή από το Ριάζαν δεν έχουν ξαναγίνει, ακόμα και σε γυναικείο επίπεδο. Η βαθμολογία που πήρε στο πρόγραμμά της συνολικά, 225.52, θα την έφερνε στην τέταρτη θέση στους Ολυμπιακούς Αγώνες σε επίπεδο Γυναικών. Και, επειδή είναι άγουρη οργανικά, δεν έχει φτιάξει τις καλλιτεχνικές «μαύρες τρύπες», σε δύο χρόνια θα προκαλεί τον τρόμο. Όταν αρχίσει να αποκτά την απαιτούμενη ευαισθησία, η Τρουσόβα θα κάνει ένα πρόγραμμα που δε θα έχει ματαδεί το καλλιτεχνικό πατινάζ. Ήδη, το ελεύθερο της Σόφιας δεν είχε γίνει ποτέ πριν.
Ποτέ πριν δεν έκανε κάποια πατινέζ δύο quads σε ένα πρόγραμμα. Όχι ένα, αλλά δύο άλματα από τέσσερις περιστροφές. Δύο διαφορετικά άλματα από την ίδια αθλήτρια σε ένα πρόγραμμα. Κι αν το πρώτο, το τετραπλό σάλκοου, είχε κάνει η Γιαπωνέζα Μίκι Άντο σε διοργάνωση τζούνιορ το 2002, η Τρουσόβα το πέτυχε σε εγχώρια διοργάνωση, πριν καν πάει στη Σόφια. Στο ελεύθερο πρόγραμμα της Σόφιας, όμως, έκανε και τετραπλό τόλουπ, δηλαδή ένα άλμα που δεν έχει γίνει ποτέ και από καμία σε διεθνή διοργάνωση. Η Ετιέρι έλειπε, αλλά όταν ο πίνακας του ελεύθερου έγραψε στο τεχνικό κομμάτι 92.35, ο βοηθός της Τουτμπιερίτζε, ο Ντανιίλ Γκέιχενχαους, δεν μπορούσε να το πιστέψει. Πανηγύρισε με σχεδόν μεσογειακό ταμπεραμέντο, κάνοντας την κίνηση να πιάσει τα μαλλιά του και σταματώντας την στη μέση, αφού, παρ’ ό,τι καταλάβαινε ότι το πρόγραμμα θα πήγαινε ψηλά στη βαθμολογία, δεν μπορούσε να πιστέψει αυτό το 92.35 στο τεχνικό κομμάτι. Μόλις τρεις εβδομάδες μετά τα καταπληκτικά προγράμματα της Ζαγκίταβα και της Μιεντβιέντιεβα στην Πιονγκτσάνγκ, ένα κοριτσάκι που δεν είναι ακόμα 1,50μ. περιστράφηκε τέσσερις φορές γύρω από τον εαυτό του. Τέσσερις κανονικές φορές, μια και τα δύο άλματά της ήταν έγκυρα. Ασφαλώς και, μια και ο δείκτης δυσκολίας ήταν απίστευτα ανεβασμένος, δε γινόταν να τα αφήσει για το δεύτερο μέρος του προγράμματός της. Αλλά δε θα είναι έκπληξη αν στο Παγκόσμιο του 2020, την πρώτη διοργάνωσή της σε επίπεδο Γυναικών, η Τρουσόβα δοκιμάσει να αφήσει όλα τα άλματά της για το δεύτερο μέρος του προγράμματός της και μέσα σε αυτά να περιλάβει και τα δύο τετραπλά. Η πλάκα είναι ότι μόλις στις 24 Φεβρουαρίου, στο κείμενο για το καλλιτεχνικό πατινάζ των Ολυμπιακών της Πιονγκτσάνγκ, γράφτηκε το εξής: «Πριν βγει το 2022, μία Ρωσίδα θα γίνει η πρώτη αθλήτρια που θα κάνει ένα τετραπλό άλμα. Δεν πέρασαν παρά 12 μέρες, σκάρτες, για να βρεθεί η πρώτη Ρωσίδα και μάλιστα να κάνει δύο τετραπλά άλματα σε 3 λεπτά και 45 δευτερόλεπτα. Ήταν τόσο δυνατό το πρόγραμμά της που τα τελευταία 55 δευτερόλεπτα ήταν ήδη πρώτη.
Ψίθυροι για αλλαγές στη βαθμολόγηση
Για τον κόσμο που ασχολείται με το καλλιτεχνικό πατινάζ, η Ετιέρι Τουτμπιερίτζε δε θεωρείται ακριβώς μία προπονήτρια που έχει ως προτεραιότητα την ανύψωση του ηθικού των αθλητών της. Ωστόσο, είναι ξεκάθαρα μία κόουτς μεθόδου, η οποία δουλεύει με βάση το σύστημα βαθμολόγησης και το υλικό που έχει στα χέρια της. Εκμεταλλεύεται εντυπωσιακά το ηλικιακό όριο. Η Αλίνα Ζαγκίταβα έχει ασφαλώς κάτι να πει επ’ αυτού. Στην Πιονγκτσάνγκ η 15χρονη πατινέζ έκανε ένα πρόγραμμα που ήταν αισθητικά άρτιο, αν και δεν είχε τη γοητεία και την ερμηνεία εκείνου της Μιεντβιέντιεβα, που επί της ουσίας έπαιζε την Άννα Καρένινα, αλλά κυρίως η Ετιέρι εκμεταλλεύτηκε όλα τα προσόντα της. Τα άλματα της Αλίνα, σε αντίθεση με εκείνα της Ζένια, γίνονται χωρίς το πόδι να κυλάει στον πάγο όσο έχει δικαίωμα, αλλά σχεδόν αυτομάτως και, φυσικά, τα κρατάει για το δεύτερο μέρος του προγράμματός της, αφού έχει τη δύναμη να παρουσιάσει στην αρχή το καλλιτεχνικό μέρος, σε αντίθεση με την Μιεντβιέντιεβα, η οποία δεν έχει αυτήν τη σχεδόν ρομποτική δύναμη για να το καταφέρει. Κι αν η Αλίνα εμφανίστηκε σαν μετεωρίτης, πρώτα στο Ευρωπαϊκό της Μόσχας και έπειτα στους Ολυμπιακούς, η Τρουσόβα είναι ένα φαινόμενο που, αν εμφανιζόταν στη φυσική, οι επιστήμονες θα βρίσκονταν ενώπιον επικείμενης ανακάλυψης, αν κατάφερναν να το εξηγήσουν.
Παρ’ όλη τη γοητεία που ασκείται από τα παιδιά-θαύμα στον αθλητισμό και μάλλον στις περισσότερες περιπτώσεις της ζωής, ασφαλώς και ενσκήπτει θέμα συζήτησης. Σε κάθε περίπτωση, είναι απίθανο να επικρατήσει ομοφωνία και να συμφωνηθεί ότι κάθε παρόν καταστατικό, κάθε ισχύουσα κατάσταση, είναι το καλύτερο δυνατόν, σε σημείο που οποιαδήποτε αλλαγή θα έφερνε προβλήματα μη χρειαζούμενα. Ακόμα και στη Ρωσία, οι μεγαλύτερες πατινέζ διαμαρτύρονταν για το όριο ηλικίας, υπό την έννοια ότι όσο μεγαλώνεις τόσο δυσκολότερα γίνονται τα άλματα. Το σπορ ονομάζεται καλλιτεχνικό πατινάζ, που σημαίνει ότι α προπό δείχνει τι πρέπει να είναι. Ακόμα καλύτερη ερμηνεία από εκείνη της Μιεντβιέντιεβα στην Πιονγκτσάνγκ ήταν εκείνη της Καρολίνα Κόστνερ. Η 31χρονη (!) Ιταλίδα ήταν λυρική στο σύντομο πρόγραμμά της, αλλά τα άλματά της ήταν μέτρια. Ασφαλώς και η Κόστνερ δεν μπορεί, πια, να κάνει τέσσερις περιστροφές στον αέρα, αν αναλογιστεί κάποιος ότι δεν το έκανε ούτε σε μικρότερη ηλικία. Αλλά στη θεατρικότητα; Η Ιταλίδα ήταν συγκλονιστική, αποχαιρετώντας, μάλλον, το καλλιτεχνικό πατινάζ με τον πιο ρομαντικό τρόπο. Αλλά ήταν μόλις έκτη, δίχως πιθανότητες διάκρισης, δίχως την ταχυδύναμη που τα ρωσιδάκια από το σχολείο της Τουτμπιερίτζε διαθέτουν, την έκρηξη, την κάλυψη χώρου. Δεν είχε πιθανότητες η ντελικάτη Κόστνερ.
Αυτό, λοιπόν, είναι θέμα. Οι ψίθυροι αφορούν στην αλλαγή της βαθμολόγησης, η οποία θα επιβραβεύει περισσότερο το καλλιτεχνικό κομμάτι. Τότε, ένα τετραπλό άλμα ίσως είναι αχρείαστο. Όταν ρωτήθηκε η Ετιέρι για το τι θα κάνει σε περίπτωση που αλλάξει το σύστημα βαθμολόγησης, ήταν Συβίλλα, Σωσώ και Ζα Ζα Γκαμπόρ μαζί: «Θα δουλέψουμε διαφορετικά».
Το Πεκίνο είναι σε 4 χρόνια, αλλά είναι πιο κοντά από αυτό που φαντάζεται κάποιος. Οι Ρωσίδες έχουν απλώσει… πατίνια τρόμου σε όλη την Ευρώπη. Η Τρουσόβα ήταν τόσο καλή, που το πολύ όμορφο πρόγραμμα της επίσης εξέχουσας πιτσιρίκας Αλένα Καστόρναγια την έφερε εύκολα στη δεύτερη θέση. Εύκολα, τόσο σε απόσταση από την τρίτη όσο και από την πρώτη. Πριν από 24ωρα που δεν ξεπερνούν τα δάχτυλα του ενός χεριού, η Ζένια Μιεντβιέντιεβα δήλωσε πως δε θα πάρει μέρος στο Παγκόσμιο του Μιλάνου, το οποίο αρχίζει την Τετάρτη, 21 Μαρτίου, και στο οποίο η Ζαγκίταβα είναι ασφαλώς το φαβορί. Θα είναι δύσκολο να έχουν βάλει νέα στοιχεία στο πρόγραμμά της ήδη, μία επιπλέον περιστροφή λογικά είναι προπόνηση ενός χρόνου, εκτός αν γίνει δοκιμαστικά. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι, σε περίπτωση που το σύστημα βαθμολόγησης γίνει έτσι, μόνο η Ιαπωνία έχει τη δυνατότητα να βγάλει αθλήτρια που θα κοντράρει τις πυραυλοκίνητες Ρωσίδες. Αλλά και στην ίδια τη χώρα θα γίνει ο κακός χαμός. Η Ζένια θα είναι 21 στο Πεκίνο, η Ζαγκίταβα 19, η Τρουσόβα 17, η Καστόρναια το ίδιο, στο σχολείο της Τουτμπιερίτζε σίγουρα υπάρχουν 11χρονα που στριφογυρίζουν σαν καρτούν στον αέρα, ενώ υπάρχουν και οι υπόλοιποι προπονητές της Ρωσίας με τις αθλήτριές τους. Αν αναλογιστεί κάποιος ότι πάνε μόνο τρεις, θα είναι περίπλοκο να αφήσουν την Ετιέρι να πάει μόνο με τις δικές της. Κι αν και δεν υπάρχει καχυποψία στον τραυματισμό της Μιεντβιέντιεβα, θεωρώ εξαιρετικά δύσκολο να πάρει μέρος σε άλλη διοργάνωση. Μόνο το απρόοπτο μπορεί να παρατείνει την καριέρα της. Η Τουτμπιερίτζε βλέπει το έργο, ξέρει ότι μπορεί να υπάρξει τρελό μποτιλιάρισμα, φαντάζεται ότι θα συμβούν επιπλοκές στο να πάρει το μονοπώλιο στις διεθνείς διοργανώσεις, αν και το σύστημά της αυτήν τη στιγμή είναι το πλέον αποδοτικό στο παγκόσμιο πατινάζ. Οπότε, η εστίαση αφορά στη Ρωσία. Η οποία παίζει μόνη της και δε θα έχει «χρυσές» ολυμπιονίκες για την επόμενη οκταετία τουλάχιστον μόνο αν κυοφορήσει εριστικό μικρόβιο το οποίο θα επιζητήσει, μέσα από τις διαφωνίες για αξιοκρατική μοιρασιά, την καταστροφή.
