Την αγαπώ πολύ αυτήν τη μέρα. Την 25η Μαρτίου 1821. Ξέρω ξέρω, έτοιμοι να αναφωνήσουν κάποιοι πως δεν κηρύχτηκε την 25η Μαρτίου καμία επανάσταση, είναι κατοπινό κατασκεύασμα. Πώς καταντήσαμε έτσι; Φτάνω να ζηλεύω τους εντελώς άσχετους, εκείνους που όταν τους ρωτάνε ποιος ήταν ο Γεώργιος Καραϊσκάκης απαντάνε πως ήταν ο ιδιοκτήτης του Σταδίου Καραϊσκάκη και πως το 1821 οι Έλληνες πολέμησαν τους Γερμανούς. Ή τους Πορτογάλους, για αυτό τους νικήσαμε στον τελικό το 2004. Ή, εν πάση περιπτώσει, Έλληνες είμαστε, όλους τους νικάμε.
Την αγαπώ πολύ αυτήν τη μέρα. Την 25η Μαρτίου 1821.
Παρόλο που οι «ειδήμονες» έχουν βαλθεί να επιδίδονται σε έναν άτυπο διαγωνισμό ηλιθιότητας. Ξέρετε, στο πλαίσιο μιας δήθεν ώριμης και νεωτερικής «ανάγνωσης» κι «ερμηνείας» της Ιστορίας να θες να το παίξεις έξυπνος με ερωτήσεις τύπου «τι θρησκεύματος ήταν ο Ανδρούτσος;». Κλείνοντας το μάτι με νόημα, ότι ξέρεις κάποιο αδήριτο μυστικό όταν γράφεις ή λες με στόμφο ότι ο Μιαούλης δε μίλαγε ελληνικά.
Παλιότερα είχαν τους μύθους του Κρυφού Σχολειού και μιαν εξιδανίκευση που έφτανε στα όρια της γελοιότητας. Σήμερα κύλησε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι. Και πρέπει να ανασάνουμε στον ελάχιστο χώρο ελευθερίας που αφήνουν οι εθνικιστές και οι κάθε είδους αναθεωρητές.
Κάθε λαός έχει τους εθνικούς του ήρωες και για αυτούς πρέπει να αισθάνεται υπερήφανος.
Ο καταταλαιπωρημένος ελληνικός λαός έχει αυθεντικούς ήρωες που η Θεία Πρόνοια φρόντισε σε έναν ιδανικό συγκερασμό συγκυριών να βρεθούν την ίδια χρονική περίοδο.
Όχι. Δεν ικανοποιεί η μονομερής ερμηνεία της Ιστορίας. Δεν αρκεί μόνο το ιστορικό πλαίσιο. Δεν είναι βέβαιο ότι η Ελληνική Επανάσταση θα πετύχαινε μα έτσι μα αλλιώς. Τα πρόσωπα δεν είναι ποτέ οι μαριονέτες της Ιστορίας.
Απλώς είναι επιπόλαιος όποιος το πρεσβεύει.
Για πολλοστή φορά ακούω και διαβάζω τις ίδιες γενικές κι ανόητες γενικολογίες.
Πρώτη και βασικότερη: Αν δεν ήταν το Ναβαρίνο, η Επανάσταση θα είχε αποτύχει. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο ψεύδος από αυτό, μεγαλύτερη παραχάραξη της Ιστορίας. Και παρατηρώ πως και οι βαρεμένοι εθνικιστές, επειδή ακριβώς δεν μπήκαν στον κόπο να μάθουν Ιστορία, το θέμα αυτό το προσπερνούν, το αφήνουν στην άκρη. Στέκονται μουδιασμένοι, διότι μπερδεύονται.
Καμιά Επανάσταση δε θα τελείωνε ΑΔΟΞΑ το 1827. Κανένα ελληνικό έθνος δεν κινδύνευε με αφανισμό από τον Ιμπραήμ και τους Αιγυπτίους του.
Επιγραμματικά:
Α) Μόνιμα και σταθερά οι Μεγάλες Δυνάμεις ΕΥΝΟΟΥΣΑΝ την Οθωμανική Αυτοκρατορία, το αγαπημένο παιδί της Ιερής Συμμαχίας και του Μέττερνιχ. Οι Μεγάλες Δυνάμεις επενέβησαν υπέρ των Ελλήνων, ενώ επί εφτά ολόκληρα χρόνια επενέβαιναν εναντίον τους, μόνο όταν έγινε πια φανερό ότι, όπου ΚΙ ΑΝ ΠΗΓΑΙΝΕ η ελληνική εξέγερση, ένα ήταν βέβαιο: Πώς το ποτάμι δεν είχε γυρισμό.
Ναι, μετά την πτώση του Μεσολογγίου, το 1826, που όλα φαίνονταν μαύρα, το ποτάμι δεν είχε γυρισμό. Εκεί στον «φράχτη» του Μεσολογγίου σφυρηλατήθηκε η ελευθερία της Ελλάδας. Στο Μεσολόγγι, οι σουλτανικές δυνάμεις απέτυχαν οικτρά, αποκαλύπτοντας τη γύμνια των Τούρκων. Ο επικεφαλής της πολιορκίας, ο Γεωργιανός εξωμότης Κιουταχής, ήταν ό,τι καλύτερο απέμεινε στο σουλτάνο. Και ο «φράχτης» τον ξεφτίλισε. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία ταπεινώθηκε στον «φράχτη» και ο Ιμπραήμ, ο ιδιοφυής αρχιστράτηγος των αιγυπτιακών δυνάμεων, ζητήθηκε σαν ταπεινωτική λύση απελπισίας.
Απλή αλήθεια: Χωρίς τον «φερτό» χωροφύλακα, τον Ιμπραήμ, καμία τύχη δεν είχε η μισοπεθαμένη αυτοκρατορία. Το ελληνικό μέτωπο την είχε στραγγίξει. Μετά την καταστροφή του Δράμαλη και τις χοντρές ζημιές που είχε πάθει από τους Έλληνες ναυμάχους ο σουλτάνος είχε καταλάβει ότι τα πράματα ήταν δύσκολα, όσο κι αν οι ίδιοι οι Έλληνες έδειχναν τάσεις αυτοκτονίας (μεσούσης της Επανάστασης να μαίνεται ελληνικός εμφύλιος).
Β) Το 1827 η Επανάσταση δεν είχε πνιγεί, όπως αρέσει σε πολλούς και διάφορους να λένε. Το πιο πιθανό και το πιο σωστό να λέμε, εκείνο δηλαδή που ανταποκρίνεται στις ιστορικές συνθήκες και την πραγματικότητα της εποχής, είναι πως θα συνεχιζόταν ένας μακρός ανταρτοπόλεμος χωρίς ορατό αποτέλεσμα. Κυρίως για τους Τούρκους. Συνθηκολόγησε ποτέ ο Κολοκοτρώνης και δεν το ξέρουμε;
Γ) Ο Καραϊσκάκης, μετά την πτώση του Μεσολογγίου, έκανε στρατιωτικά επιτεύγματα άξια μελέτης οργώνοντας κυριολεκτικά τη Ρούμελη άρρωστος κι εξασθενημένος μαζί με τα παλικάρια του. Μετά λύπης μου διαπιστώνω ότι δε μιλά κανείς για αυτά. Ακόμη και όταν σκοτώθηκε στον Ανάλατο, το 1827, καμία Επανάσταση δε χάθηκε.
Μόλις είχε μαθευτεί στο Ναύπλιο η καταστροφή στον Ανάλατο και ο σκοτωμός του Καραϊσκάκη. Περιγράφει ο Νικόλαος Δραγούμης:
«Ουδείς άνοιγε τα χείλη, ουδείς εύρισκε λόγους ίνα ερμηνεύση το άλγος της καρδίας αυτού, ουδείς είχεν ιδέαν τι έπρεπε να γίνη μετά τον θάνατον του μεγάλου στρατηγού. Ήτο δε η σιωπή βαθεία και πένθιμος, ότε ο Κολοκοτρώνης, λύσας πρώτος αυτήν, είπεν: “Ο χαμός, αδέλφια, είναι μεγάλος. Ο Θεός όμως είναι μεγαλύτερος”».
Γ) Ο Ιμπραήμ δεν μπήκε ποτέ στη Μάνη, απέτυχε σε τρία μέτωπα, στη Βέργα, στο Δυρό και στον Πολυάραβο. Ναι, ρήμαξε την Πελοπόννησο, αλλά δεν πέτυχε ποτέ τη μεγάλη ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΗ νίκη που θα έσβηνε την Επανάσταση.
Δ) Πράξεις φθόνου και αντιζηλίας εξασθένησαν την Επανάσταση. Αληθές. Η ουσία όμως είναι ότι πατριώτες όπως ο ΠΑΜΜΕΓΙΣΤΟΣ Εμμανουήλ Παππάς, αν και προδομένοι, έκαναν το καθήκον τους και ακόμη περισσότερο. Επίσης, συγκλονιστικά γεγονότα, όπως το Ολοκαύτωμα της Νάουσας και η θυσία των Ναουσαίων στον ποταμό Αραπίτσα, τρομοκράτησαν τους Ασιάτες, που έβλεπαν μπροστά τους ένα λαό που δε φοβόταν (πια) να πεθάνει.
Ε) Οι Μεγάλες Δυνάμεις επενέβησαν για να εξασφαλίσουν τη μοιρασιά. Εκ του ασφαλούς. Αυτή είναι η πικρή αλήθεια. Ακόμη πιο πικρό, να ακούς Έλληνες να λένε και να γράφουνε αθλιότητες για δήθεν εύνοια. Ντροπή.
ΣΤ) Η πιο ευτυχής συγκυρία είναι ότι τότε έτυχαν μαζεμένοι και πολλοί μεγάλοι πολεμιστές. Ξεχνάμε, μες στην παραζάλη των τόσων βιβλίων και των ερμηνειών, ότι καλές όλες οι διπλωματίες και οι πολιτικές λύσεις, αλλά αν κάποιος δεν πιάσει τα άρματα στα χέρια του, δε γίνεται τίποτα. Ο Κολοκοτρώνης, κατά κύριο λόγο, ο Καραϊσκάκης, ο Μπότσαρης, ο Μιαούλης, ο Πετρόμπεης και οι λοιποί είχαν σπάνια στρατιωτικά χαρίσματα και δεξιότητες. Ο Κολοκοτρώνης ειδικά, ήταν μεγαλοφυής στρατηγός. Χαρακτηριστικά, επειδή γνώριζε ότι δεν μπορούσε να έχει αξιόλογο ιππικό, δεν έκανε αρχικά καμία προσπάθεια να δημιουργήσει. Είχε «διαβάσει» σωστά τη σφαγή του Δραγατσανίου, και δεν παρέταξε ποτέ τους στρατιώτες του σε «αναπεπταμένα πεδία», που ήταν ακριβώς η χαρά των Τούρκων σπαχήδων. Ο Κολοκοτρώνης είχε αντιληφθεί ότι οι ορθόδοξες πολεμικές τακτικές της εποχής δεν υπόσχονταν πολλά πράγματα για τους Έλληνες. Ο Κολοκοτρώνης γνώριζε ότι η Ελλάδα, σαν χώρος, ευνοεί πάνω από όλα τον πεζό πολεμιστή και τις τακτικές του ανταρτοπόλεμου.
Ζ) Φυσικά, στη θάλασσα τα πράγματα άλλαζαν. Τα πυρπολικά ήταν όπλο τρομακτικό στα χέρια ατρόμητων και αποφασισμένων ανθρώπων. Οι Έλληνες στηρίχτηκαν στη ναυτική τέχνη, την οποία οι Τούρκοι δεν κατάφεραν ποτέ να αποκτήσουν. Στη θάλασσα οι Έλληνες ήταν μοντέρνα δύναμη, ενώ στη στεριά η πολεμική μας προσπάθεια βασιζόταν σχεδόν αποκλειστικά στην ποιότητα των ανδρών.
Αυτή η ποιότητα όμως ήταν πραγματικά άνευ προηγουμένου κι έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ευόδωση του αγώνα. Πολεμιστές της κλάσεως ενός Καραϊσκάκη, του Μάρκου Μπότσαρη, του θηριώδους Κριεζώτη, του Ανδρούτσου ή του Νικηταρά είναι θέμα αγαθής σύμπτωσης να τύχουν όλοι μαζί. Αυτή η απλή αλήθεια τείνει να εκλείψει εντελώς από την ανάγνωση της Ιστορίας.
Στους Σουλιώτες και τους Μανιάτες κυρίως βασιζόταν ο Κολοκοτρώνης στα κρίσιμα πρώτα βήματα του αγώνα. Αποτελεσματικοί πολεμιστές, γνώριζαν άριστα την τακτική της ενέδρας και του κλεφτοπόλεμου, για αυτό και προκαλούσαν μεγάλες απώλειες στον εχθρό, που είχαν σαν συνέπεια τη διάβρωση του ηθικού των Τούρκων. Στο πεδίο της μάχης οι Σουλιώτες ήταν ανυπέρβλητοι, πιο αποτελεσματικοί ήταν οι Μανιάτες, γενικά όμως όλοι οι Έλληνες ήταν σκληροτράχηλοι πολεμιστές διότι η ίδια τους η ζωή ήταν σκληρή και απαιτητική.
Τέλος, η εθνική παλιγγενεσία είναι και παραμένει φυσικά ένα πολυπλοκότατο φαινόμενο, που αυτό το κείμενο δε φιλοδόξησε να αναλύσει.
